تأثیر آزادسازی تجاری بر بهره وری عوامل تولید در کشورهای منتخب (2007-1993)

اتخاذ سیاست های آزادسازی در عرصه تجارت خارجی در دهه های اخیر مورد توجه کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه قرار گرفته است. آزادسازی تجاری و بحث پیوستن به سازمان تجارت جهانی در اکثر کشورها مطرح است، به طوری که این هدف را دنبال می کنند تا دریابند آزادسازی تجاری و مشارکت فعال تر در اقتصاد جهانی چه آثاری را برای آن ها به دنبال دارد. یافته های موجود در ادبیات موضوع، حاکی از تأثیر گذاری معنی دار تجارت آزاد بر اقتصاد کشورها است، به طوری که از طریق آن بخش های اقتصادی از دانش فنی و انتقال تکنولوژی بهره مند می شوند و با ارتقاء ظرفیت های تولیدی، کاهش هزینه ها و تخصیص بهینه منابع، عملاً قدرت رقابت پذیری خود را در سطح بین الملل بالا می برند که در نتیجه این امر منجر به افزایش بهره وری عوامل تولید و رشد اقتصادی می شود. این مطالعه ضمن بررسی مبانی نظری آزادسازی تجاری و بهره وری عوامل تولید و منافع حاصل از آزادسازی تجاری، اثر آزادسازی تجاری بر بهره وری کل عوامل تولید در ایران و 10 شریک عمده تجاری کشور را طی دوره زمانی 2007-1993 میلادی و در قالب داده های تابلویی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. نتایج حاصل از برآورد الگوها نشان می دهند که آزادسازی تجاری از طریق ایجاد رقابت و حذف بنگاه های با کارایی پایین تر تأثیر مستقیم و معنی داری بر بهره وری عوامل تولید دارد و یکی از عوامل مهم در افزایش بهره وری عوامل تولید می باشد. علاوه بر این متغیرهای تولید ناخالص داخلی و تحقیق و توسعه نیز تأثیر مثبت و معنی داری بر بهره وری عوامل تولید دارد. از طرفی نرخ تعرفه گمرکی تأثیر منفی و معنی داری بر بهره وری عوامل تولید دارد که بیانگر لزوم دخالت دولت در کاهش نرخ تعرفه گمرکی می باشد.